Bir karınca ya da arı tek başına fazla zeki olmayabilir, ama bir araya geldiklerinde iş değişir... Sürü aklına ilişkin araştırmalar, kamyonların kullanacağı rotadan havaalanı trafiğine, insanların karmaşık sistemleri yönetmelerine yardımcı olabilecek yepyeni bilgiler sağlıyor.
Karıncaların ne yaptıklarını bildiğini sanırdım. Mutfak tezgâhımın üzerinden asker gibi yürüyüp geçen karıncalar öylesine kendilerinden emin görünüyorlardı ki, bir planları olduğunu, nereye gideceklerini ve ne yapmaları gerektiğini bildiklerini düşünürdüm. Öyle olmasa karıncalar izleyecekleri anayolları düzenleyip, inceden inceye düşünülmüş yuvalar yapıp, destansı saldırılar sahneleyip, karıncaların yaptığı diğer bütün işleri nasıl yapabilirlerdi ki? Ama yanılmışım. Akıllı küçük mühendisler, mimarlar ya da savaşçılar olduğunu düşündüğüm karıncalar hiç de öyle değilmiş -en azından birey olarak. İş, bir sonraki aşamada ne yapılması gerektiğine karar vermeye gelince, karıncaların çoğu ne yapacağını bilemez. Stanford Üniversitesi'nden biyolog Deborah M. Gordon, "Eğer bir şey yapmak için uğraşan bir karıncaya bakarsanız, onun ne kadar beceriksiz olduğunu görüp şaşarsınız," diyor. Öyleyse, yeryüzündeki bilinen 12.000 kadar karınca türünün başarısını nasıl açıklayabiliriz? Her halde 140 milyon yıl boyunca bir şeyler öğrenmiş olsalar gerek. Gordon, "Karıncalar akıllı değil," diyor. "Akıllı olan, karınca kolonileri." En iyi besin kaynağına giden en kısa yolu bulmak, işçileri farklı işlerde görevlendirmek ya da bir bölgeyi komşulara karşı savunmak gibi, karıncaların tek başlarına çözmeleri olanaksız sorunları bir koloni çözebilir. Birey olarak karıncalar küçük aptal yaratıklar olabilirler, ama koloni olarak, bulundukları ortama hızla ve etkili biçimde yanıt verirler. Ve onlar bunu sürü aklı denilen şey sayesinde yaparlar. Bu aklın nereden kaynaklandığı doğadaki temel bir soruyu ortaya koyuyor: Bireylerin basit davranışları nasıl oluyor da bir grubun karmaşık davranış biçimini oluşturuyor? Yüzlerce balarısı, aralarından birçoğu karşı çıktığında, kovanları hakkında nasıl ciddi bir karar alabiliyor? Bir ringa balığı sürüsünün, sanki gümüş rengi tek bir organizmaymışçasına hareketlerini öyle kusursuz biçimde koordine ederek bir anda yön değiştirmesini sağlayan nedir? Hiçbiri büyük resmi kavrayamayan, ama her biri grubun başarısına katkıda bulunan bu hayvanların ortak yetenekleri, onları en iyi tanıyan biyologlara dahi mucize gibi geliyor. Yine de, son on beş-yirmi yıl içinde araştırmacılar şaşırtıcı görüşlere ulaştılar.
Takvim
Konu: okumadan geçme! 
Perş. Ara. 11, 2008 8:04 pm